wocjan |
Wysłany: Wto 21:02, 31 Paź 2006 Temat postu: dystrofia mięśniowa |
|
DYSTROFIA MIĘŚNI typu Duchenne'a (DMD)
Duchenne Muscular Dystrophy (DMD)
http://samisobie.clan.pl/dystzchm.htm
Dystrofia typu Duchenne'a (DMD) jest najczęstszą i najcięższą z postępujących dystrofii mięśniowych. Choroba dotyczy chłopców, u których pierwsze objawy zauważalne dla otoczenia pojawiają się najczęściej w momencie rozpoczęcia samodzielnego chodzenia. W rzeczywistości dzieci te są chore od urodzenia. W większości zaczynają chodzić od 18 miesiąca życia i wówczas okazuje się, że są mniej sprawne ruchowo od rówieśników : nie biegają, często się przewracają. Około 3-4 roku życia pojawia się przerost mięśni łydek, niekiedy także pośladków i naramiemmych, chód staje się kołyszący. Stopniowo zaburzenia chodu postępują, widoczne stają się trudności we wchodzeniu na schody, wstawanie z pozycji leżącej do siedzącej i stojącej (dziecko pomaga sobie opierając się rekami na udach - wstawanie "po sobie"). Postępujący przykurcz ścięgien Achillesa, spowodowany skracaniem mięśni łydek, wskutek ich włóknienia i pogłębiająca się lordoza lędźwiowa (nadmierne wygięcie kręgosłupa ku przodowi), powstająca wskutek osłabienia mięśni przykręgosłupowych, powodują, że dzieci zaczynają chodzić kaczkowato, na palcach, z brzuchem wysuniętym do przodu. Dołącza się niedowład kończyn górnych, widoczny staje się zanik mięśni ud oraz zanik mięśni pasa barkowego z objawem luźnych barków. Choroba postępuje, około 9-10 roku życia chłopcy ci nie mogą samodzielnie wstawać oraz siadać, chód możliwy jest tylko z pomocą, wreszcie w okresie między 10 a 14 rokiem życia przestają samodzielnie chodzić. Powstają dalsze przykurcze stawowe, zniekształca się kręgosłup. Okres przeżycia chorych na DMD jest różnie długi. Największym zagrożeniem sa infekcje oskrzelowo-płucne trudno poddające się leczeniu z powodu postępującego osłabienia mięśni oddechowych i zniekształcenia klatki piersiowej. Poza defektem ruchowym u 40-60% dzieci z dystrofią typu Duchenne'a stwierdza się lekki stopień upośledzenia umysłowego. DMD jest genetycznie uwarunkowanym schorzeniem, które dziedziczy się w sposób recesywny (ustępujący) jako sprzężony z płcią (chromosom X), co oznacza, że chorują chłopcy, natomiast nosicielkami genu dystrofii, zlokalizowanego na krótkim ramieniu chromosomu X, są kobiety. Prawdopodobieństwo przekazania go potomstwu wynosi wiec 50%, natomiast prawdopodobieństwo posiadania chorego syna wynosi 25% (w podobny sposób dziedziczone są np.hemofilia i daltonizm). Oznacza to w przypadku chłopca - wystąpienie choroby, natomiast u dziewczynki - nosicielstwo. Matka chorego z DMD może nie być nosicielką genu dystrofii i wówczas wystąpienie u dziecka choroby związane jest z nową mutacją zachodzącą podczas podziału komórki jajowej. Tłumaczy to istnienie przypadków dystrofii u osób z negatywnym wywiadem rodzinnym. Częstość występowania takich mutacji szacuje się na ok.1/3 wszystkich chorych. Prawdopodobieństwo powtórzenia się choroby w tej samej rodzinie jest wówczas bardzo małe. Z drugiej strony należy podkreślić, że negatywny wywiad rodzinny nie oznacza zawsze, że przypadek DMD jest efektem jednorazowej mutacji. Może ona bowiem powtórzyć się w danej rodzinie w kolejnych pokoleniach. Wynikiem obecności genu chorobowego na poziomie komórki mięśniowej jest brak dystrofiny - białka tworzącego "szkielet" komórki mięśniowej. W warunkach prawidłowych synteza jej uruchamiana jest już w życiu płodowym. Rola jej polega na "uszczelnianiu" błony komórkowej, dzięki czemu zachowuje ona selektywną przepuszczalność (m.in. nie wypuszczając enzymów na zewnątrz, a jonów wapnia do komórki).
W dystrofii Duchenne'a dystrofina jest całkowicie nieobecna lub jej ilość jest bardzo zredukowana. Dochodzi w związku z tym do przechodzenia enzymów (kinaza kreatynowa, adolaza, transaminazy) na zewnątrz błony komórkowej. Powoduje to wzrost ich poziomu, w surowicy, znacznie powyżej normy. Do komórki wnikają natomiast bez przeszkód jony wapnia, co powoduje jej martwicę, stymulację fibroblastów i rozrost tkanki włóknistej w miejscu tkanki mięśniowej. Dla rozpoznania choroby - poza obrazem klinicznym i wywiadem rodzinnym - mają znaczenie pomocnicze badania diagnostyczne. Należą do nich oznaczenia poziomu, wspomnianych wyżej, enzymów mięśniowych w surowicy. Wartości znacznie przewyższające normę stwierdza się już u najmłodszych dzieci, które mogą jeszcze nie wykazywać klinicznych objawów choroby. Pomocne w ustalaniu rozpoznania jest także badanie EMG (elektromiografia), które u chorych z dystrofią wykazuje typowe cechy mięśniowe : małe, krótkie potencjały, potencjały polifazowe, zaburzenia gradacji zapisu wysiłkowego. Badanie to nie może być jednak podstawą rozpoznania. Więcej danych można uzyskać na podstawie badania wycinka mięśniowego pobranego drogą biopsji z ramienia lub uda chorego. Charakter i nasilenie zmian degeneracyjnych umożliwiają rozpoznanie dystrofii mięśniowej, a stwierdzenie braku dystrofiny potwierdza podejrzenie dystrofii typu Duchenne'a. Dla rodziców dziecka z DMD niezwykle istotna jest odpowiedĽ na pytanie czy matka jest nosicielką genu dystrofii. Najprostszym sposobem odpowiedzi na to pytanie jest dokładne zebranie wywiadu rodzinnego ze zwróceniem uwagi na występowanie, wśród członków rodziny, chłopców z objawami choroby mięśni (nosicielstwo jest pewne wówczas, gdy siostra badanej kobiety ma syna z DMD lub gdy brat badanej ma objawy choroby). Istnieje także kilka testów laboratoryjnych, pozwalających na określenie z dużym prawdopodobieństwem czy matka dziecka z DMD jest nosicielką genu z defektem. Najszerzej stosowane jest oznaczanie poziomu enzymów mięśniowych ( CPK - kinaza kreatynowa, adolaza) w surowicy krwi. Wzrost ich u nosicielek jest, co prawda, mniejszy niż u chorych ale zwykle wyraĽnie przekracza normę. Test ten wypada dodatnio u 2/3 nosicielek. Ujemny wynik testu nie wyklucza możliwości nosicielstwa, ponieważ poziom badanych enzymów może wykazwać nawet dzienne wahania u tej samej osoby. Najpewniejszym potwierdzeniem nosicielstwa jest stwierdzenie u badanej kobiety genu dystrofii na chromosomie X. Test ten polega na wyizolowaniu z komórek krwi badanej osoby (matka chorego, jej siostra, ewentualnie jej córka, chory członek rodziny np. brat matki lub jej syn) DNA w którym zawarta jest całość informacji genetycznej. Przy użyciu odpowiednich technik laboratoryjnych możliwa jest identyfikacja defektu w genie odpowiedzialnym za produkcję dystrofiny. Badanie to pozwala również na pewne potwierdzenie (lub wykluczenie) choroby u płodu. Wykorzystywane są wówczas komórki pochodzące z płynu owodniowego pobranego drogą amniopunkcji. Nie ma dotychczas farmakologicznego leczenia lub innego sposobu zahamowania postępu choroby. Podawanie środków farmakologicznych nie jest dostatecznie uzasadnione nawet jako forma leczenia objawowego. Można natomiast podawć witaminy z grupy B i preparaty mono- i trójfosforanów (ATP i ADP), ułatwiających metabolizm mięśni. Stosowanie innych preparatów witaminowych nie jest wskazane, gdyż przy braku udowodnionej skuteczności stymulują apetyt i mogą prowadzić do otyłośći, którą osoby z defektem ruchowym są szczególnie zagrożone. Bardzo polecana jest natomiast właściwa dieta zapewniająca podaż pełnowartościowego białka roślinnego i zwierzęcego, a także naturalnych witamin i składników mineralnych zawartych w owocach i warzywach. Ograniczyć natomiast należy produkty mączne, oraz z duża zawartością cukrów a także tłuszcze.
Duże znaczenie dla przedłużenia sprawności chorych i ich zdolności do samodzielnego poruszania się ma postępowanie rehabilitacyjne i właściwe zaopatrzenia ortopedyczne. Właściwa rehabilitacja ruchowa polega na systematycznych, bezoporowych ćwiczeniach poszczególnych grup mięśni, które nie powodują zmęczenia dziecka. Umożliwia ona opóźnienie powstawania przykurczów, może także zwalniać proces włóknienia i zaniku mięśni powodowany nieczynnością. Ćwiczenia oddechowe zapobiegają częstym infekcjom dróg oddechowych lub wspomgają ich leczenie. Przy większych zniekształceniach sylwetki zabiegi ortopedyczne (np. w niektórych przypadkach wydłużenie ścięgien Achillesa) oraz zaaparatowanie i gorsety umożliwjają chorym przedłużenie zdolności samodzielnego poruszania się. Czynione są próby pobudzenia regeneracji mięśni chorych z dystrofią poprzez przeszczep mioblastów (z hodowli tkankowej mięśni pochodzących od ojca chorego) do mięśni chorego dziecka. Ocena skuteczności takiego postępowania jest na razie trudna z powodu zbyt krótkiego okresu obserwacji tej metody. Także rozwój genetyki molekularnej może w przyszłości dać szansę chorym na DMD, a także inne choroby uwarunkowane genetycznie.
Tekst opracowany na potrzeby Towarzystwa Zwalczania Chorób Mięśni . |
|